حسابداری تعهدی و حسابداری نقدی و انواع آن‌ها

شاید برخی از حسابداران با معنی دقیق و کاربرد صحیح حسابداری نقدی و حسابداری تعهدی و انواع آن ها به خوبی آشنا نباشند یا بر این موضوع مهم مسلط نباشد. همانطور که می‌دانید مدیران صاحبان کسب و کارها برای بررسی عملکرد واحد تجاری‌شان نیازمند صورت های مالی هستند که قابل اتکا باشند و سود و زیان واحد تجاری‌شان را به درستی شناسایی کرده باشد. لازمه این امر شناسایی به موقع و صحیح درآمدها و هزینه ها با توجه به نیاز مجموعه می‌باشد اما شناسایی به موقع و صحیح درآمدها و هزینه ها مستلزم به کارگیری مبانی صحیح حسابداری (حسابداری نقدی ،حسابداری تعهدی) می‌باشد.

تا انتهای این مقاله با دروسا حساب همراه باشید تا به تعاریف و انواع مبانی حسابداری مسلط شوید.

مبانی حسابداری یعنی چه؟

به عبارت ساده مبانی حسابداری اشاره به زمان شناسایی درآمدها و هزینه‌ها دارد.
مبانی حسابداری به ما می‌گوید هنگامی که یک دارایی خریداری می‌شود یا بدهی تحمل می‌گردد، درآمدها و هزینه‌های وقایع مالی چه زمانی باید شناسایی و ثبت شوند.

برخی واحدهای تجاری هزینه‌ها و درآمدهای خود را در زمان وقوع آن‌ها شناسایی می‌کنند و برخی دیگر زمانی که وجهی بابت هزینه ها و درآمدها رد و بدل شود درآمد و هزینه را شناسایی و ثبت می‌نمایند. بنابراین به این انتخاب “مقطع زمانی” برای شناسایی درآمد ها و هزینه ها را، مبنای حسابداری می‌نامند.

انواع روش های حسابداری

شاید بیشتر حسابداران انواع روش های ثبت حسابداری را به دو روش حسابداری نقدی و حسابداری تعهدی بشناسند، اما اصولاً روش های ثبت حسابداری به پنج دسته تقسیم می‌شود:

1. حسابداری نقدی
2. حسابداری تعهدی
3. حسابداری نیمه تعهدی
4. حسابداری تعهدی تعدیل شده
5. حسابداری نقدی تعدیل شده

۱) حسابداری نقدی:

در این روش زمانی که وجه حاصل از درآمد دریافت شود، درآمد شناسایی و در دفاتر ثبت می گردد و همچنین زمانی که وجهی بابت هزینه پرداخت گردد، هزینه شناسایی و ثبت می‌شود.
پس این روش نشان دهنده این است که درآمدها و هزینه هایی که ثبت شده اند کاملا واقعی هستند.

نکات:

1. اساس این روش بر دریافت و پرداخت وجه نقد (مبادله وجوه) استوار است.
2. این روش برای واحدهای تجاری کوچک مناسب است ولی برای واحدهای تجاری بزرگ نامناسب است، چون باعث می‌شود وقایع مالی به صورت دقیق مدنظر قرار نگیرند.
3. حسابداری نقدی اصولا مبنای پذیرفته شده در سازمان‌های دولتی و غیر انتفاعی می‌باشد.

۲) حسابداری تعهدی:

در این روش درآمدها به محض ایجاد، شناسایی می‌شوند و هزینه ها نیز به محض تحمل شناسایی و ثبت می‌گردند. حتی اگر وجهی بابت درآمدها دریافت نشود و نیز وجهی بابت هزینه ها پرداخت نشده باشد، باز هم شناسایی درآمد ها و هزینه ها انجام می گیرد. این روش در واحد و سازمان‌هایی که انتفاعی و سود محور هستند استفاده می‌شود چون قواعد بازار های امروزی که اعتباری است ایجاب می کند از این روش استفاده کنند.
از مهمترین ویژگی های حسابداری تعهدی می توان به رعایت اصل تطابق هزینه ها و درآمدها اشاره کرد .

یکی دیگر از ویژگی‌های این روش این است که تمام درآمد ها و هزینه های هر دوره در همان دوره شناسایی می گردد، پس سود و زیانی که با استفاده از این روش استخراج می‌شود بسیار دقیق و قابل اتکا می‌باشد. بنابراین مدیران واحدهای مربوطه می‌توانند تصمیمات خود را مبنی بر صورت‌های مالی دقیق ارائه شده اتخاذ نمایند.

۳) حسابداری نیمه تعهدی:

در این روش هزینه‌ها بر مبنای روش تعهدی و درآمدها بر مبنای روش نقدی شناسایی و ثبت می‌گردند. پس این روش ترکیبی از روش نقدی و روش تعهدی است. بنابراین چون هزینه ها در زمان وقوع شناسایی و ثبت می‌گردند، پس انعکاس هزینه ها در دوره های مربوطه واقعی می‌باشد.

۴) حسابداری تعهدی تعدیل شده:

در این روش هزینه ها به محض تحمل شناسایی و ثبت می‌شوند اما درآمدها با توجه به ماهیت‌شان به دو صورت اندازه‌گیری می‌گردند:

1. اگر مبلغ درآمدها قابل اندازه گیری بود و در مدت زمان اندکی بعد از تشخیص قابل وصول بود با استفاده از مبنای تعهدی شناسایی و ثبت می‌گردد.
2. اگر مبلغ درآمدها قابل اندازه‌گیری نبود و زمان وصول آن‌ها نیز قابل برآورد نباشد با استفاده از مبنای نقدی شناسایی و ثبت می‌گردد.

۵) حسابداری روش نقدی تعدیل شده:

بر طبق این مبنا درآمدها بر مبنای نقدی، یعنی به محض دریافت باید شناسایی و ثبت می‌شود اما هزینه‌ها به دو شرط شناسایی و ثبت میگردند:

1. ارائه خدمات و تحویل کالا انجام پذیرفته باشد.
2. پرداخت وجه آن قطعیت پیدا کرده باشد.

در آخر:
در این مقاله سعی کردیم شما را با انواع روش‌های حسابداری نقدی و تعهدی آشنا کنیم و در مقاله های بعد، مزایا و معایب هر یک از این روش ها و ثبت حسابداری آن‌ها را به شما آموزش خواهیم داد.